Toplumsal Tabakalaşma ve Eşitsizlik etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor.
Toplumsal Tabakalaşma ve Eşitsizlik etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor.

Toplumsal Tabakalaşma ve Eşitsizlik

FELSEFE Ders Notları
Sosyal Bilimlerde Temel Kavramlar 


  • Sosyolojide Toplumsal Tabakalaşma ve Eşitsizlik kavramları toplumda gruplar ve bireyler arasında var olan eşitsizlikleri tanımlamak için kullanılır.
  • Toplumun üyeleri arasında ekonomik, siyasi ve sosyal fırsatlara erişim açısından bir farklılık bulunmadığı kimsenin diğerine göre daha az eşit olmadığı sosyal adaletin tüm bireyler arasında sağlandığı "eşitlikçi" bir toplum daima erişilecek bir hedef olmuştur.
  • Toplumsal Tabakalaşma ve Eşitsizlik kavramlarında dönüm noktası 1789 Fransız Devrimi ve kapitalist toplumdur. Kapitalizm öncesi toplumlarda da eşitsizlikler var olmakla beraber bu eşitsizlikler "doğal ve kaçınılmaz yada mutlak" kabul edilmiştir.
  • Daha önceki egemenlerin öne sürdüğü soy ve ırka dayalı eşitsizlikler yerine Fransız Devrimi'nin insanlığa sunduğu özgürlük, eşitlik ve kardeşlik ilkeleri evrenselleşmiş ve kayıtsız şartsız eşitlik çok önemli bir insanlık değeri olarak meşruiyet kazanmıştır.
  • İmtiyaz toplumdaki insanların elde etmek istedikleri özenilen ancak herkesin ulaşamayacağı fırsatları anlatmak için kullanılır. Ekonomik fırsatlara ulaşabilen kişiler aynı zamanda siyasi ve sosyal gücede ulaşabilir ve bu anlamda imtiyazlı olabilir. Ancak "prestij" kavramı toplumda önem verilen ve kültürel ve sosyal olarak anlamlı özellikleri işaret etmektedir.
Tarih İçinde Tabakalaşma
  • Kölelik Sistemi : Bir insanın diğer insanın üzerindeki mülkiyet hakkını tanımlayan en aşırı eşitsizlik.
  • Kast Sistemi: Tür, renk [Brahmin (din), Kashtriya (asker), Vaishya (tüccar), Shudra (işçi)] Orta Çağ'da özellikle Hindistan'da geçerli Hindu Felsefesi, din, töre, gelenek ve mesleki ayrımlara dayalı bir tabakalaşma biçimidir. Kast ifadesi ispanyol gemicilerin bu tür toplumlara verdikleri isimdir.
  • Feodalite: Soylular, serfler, din adamları…Feodalite'de topraklar kral tarafından soylular arasında dağıtılır. Toprakların alanı ve kullanımı hakları yasal olarak tanımlanır. Toprak da soylu derebeyi tarafından üzerinde yaşamakta olan serf aileleri arasında toprağı ekilmesi amacıyla dağıtılır. Soylular üretimden ve vergileri toplamaktan sorumludur. Serfler ise toprakta çalışarak vergilerini ürün olarak vermek ve askerlik yapmakla sorumludurlar.
  • Sosyal Sınıflar: Ekonomik kaynaklara aynı uzaklıkta yada yakınlıkta olan, üyelerinin siyasi güç ve iktidara erişebilirliği, toplumsal yaşam tarzları ve tercihlerinin birbirine benzediği, büyük bir topluluk kesiti olarak tanımlanabilir.
Sanayileşmiş ve ekonomik olarak gelişmiş toplumlarda üç sosyal sınıftan söz edilebilir :
  1. Üst Sınıf : Gayrimenkul ve menkul sahipliği, işveren, sanayici veya üst düzey yönetici
  2. Orta Sınıf (beyaz yakalılar) : Masa başı iş yapan, profesyonel mesleklere sahip olanlar, devlet görevlileri…
  3. Alt Sınıf (mavi yakalılar) : İmalatta çalışan işciler, el emeği ile çalışanlar, devlet görevinde daha alt ücretli işlerde çalışanlar.
  • Sosyal sınıflar kanunla ya da dinsel açıklamayla oluşturulmaz. 
  • Kazanılmış bir konum olabilir. 
  • Ekonomik temelli farklılıklara dayanır. 
  • Formal ilişkiler içinde belirlenir.
Toplumsal tabakalaşma Kuramları 

Karl Marx
  • Sosyal sınıf kutuplaşmayla oluşur. 
  • Sınıfsal mücadele vardır. 
  • Mülkiyet ilişkileri üretim araçlarının kontrolüne dayalıdır. 
  • Sınıf çelişkisi çözülemez.

Max Weber
  • Sosyal sınıf ve statü; politik parti tabakalaşmasının boyutlarıdır. 
  • Sosyal sınıf ekonomik çıkarlara ve zenginliğe bağlıdır. 
  • Pazar ilişkileri içindedir. 
  • Bireyin yaşam fırsatlarını belirler. 
  • Mülk sahipliği ön plandadır. 
  • Sosyal statü; şan,şeref,ünvandır. 
  • Partiye üye olmak ayrıcalık sağlar.

Weber'in tabaklaşma kuramında üç kavram önemlidir : 
İktidar-Güç, Egemen ve Üstün olma, Toplumsal Eylem


Yapısal İşlevselci Okul - T.Parsons, K.Davis ve W.E Moore

Tabakalaşma tarihten bağımsızdır ve o anda var olan toplumdadır. İhtiyaçlara göre işlevler belirlenir. Bütünü oluşturan parçalardır. Her türlü yeteneğe ihtiyaç vardır. Bazı işlevler diğerlerinden önemlidir. Herkesin farklı yetenekleri bulunur. Eğitim fedakarlıktır. Eğitime yüksek ödüller verilirse hevesli olurlar. Herkes aynı işi yapamaz.

E. O. Wright 

  • Karl Marx’ın sınıf kavramını modern topluma uygulamıştır.
  • Küçük burjuva sınıfı ile 3 sınıftan oluştuğunu söyler.

Toplumsal Hareketlilik 

  • Aile mesleğindeki değişikliktir. 
  • Yukarı hareketlilik modern toplumda, aşağı hareketlilik ilkel toplumda görülür. 
  • Yukarı hareketlilik konum değiştirme ve liyakattir. (D.V. Glass)

Kesişme Modeli: İş yaşamı odaklı işçilik gitmiş, tüketim odaklı yeni bir toplum gelmiştir. Sosyal sınıf, etnik köken, toplumsal cinsiyet eşitsizliklere neden olmuştur.

Pierre Bourdie

  • Sosyal sınıfların belirlenmesinde hobilere bakılmalı. 
  • Ölçek geliştirmede ilk çalışmayı yapmıştır.
  • Toplumsal sınıfların belirlenmesinde yaşam tarzı, tüketim, hobiler gibi farklı zevklere hitap edebilen konuların çalışılması gerektiği üzerinde durmakta ve ekonomik, sosyal sermaye, kültürel sermaye ve sembolik sermaye gibi dört yeni değişkenin eski sınıf analizlerindeki meslek , gelir, eğitim değişkenlerinin yerini alması gerektiğini savunmaktadır.

Baumann: Tüketimden dışlanmışlık.

  • Kast sisteminin meşruluğu ikinci hayat inancıyla olmaktadır.
  • Orta sınıfta imaj ve markaya düşkünlük vardır.

  • Mutlak Yoksulluk : Hanelerin ve bireylerin asgari geçim standardının altına düşmesini ve hesaplanmış yoksulluk sınırının altına düşenleri tanımlar.
  • Göreceli Yoksulluk : Konfora ve iyi yaşam koşullarına sahip olmanın olanaksız ve son derece kısıtlı hale gelecek kadar yatersiz kalması olaran tanımlanır.