sosyolojik müdahalecilik etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor.
sosyolojik müdahalecilik etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor.

Modernlik ve Demokrasi - Alain Touraine

FELSEFE Ders Notları 3
Çağdaş Sosyoloji Kuramları
Modernlik ve Demokrasi - Alain Touraine

Alain Touraine günümüzün önde gelen toplumbilimcileri ve demokrasi kuramcıları arasında yer alır. Sosyoloji literatüründe yoplumsal hareketler sosyologu olarak anılır. Touraine'in bu sıfatla temayüz etmesi onun 1968 öğrenci hareketleri üzerine incelemesi ile başlayan, Polonya'daki sosyalist rejimin çöküşünü hazırlayan Dayanışma Hareketi ve Fransa'da nükleer karşıtı hareket üzerine incelemeleri ile devam edip, bundan böyle gündeminden hiç düşmeyecek olan diğer çalışmaları ile alakalıdır.
Bu diğer çalışmalardan biri olan "The Return of the Actor (Aktörün Dönüşü ) 1988" onun modernlik, demokrasi ve toplumsal hareketler arasındaki ilişkilerin sistematik bir çözümlemesi yönündeki önemli bir aşamayı, daha sonraki ayrıntılı çalışmalarının adeta bir taslağını oluşturmaktadır.
Touraine'e göre (1971), sanayi sonrası toplum ya da programlanmış toplum sanayi toplumundan daha fazla iktisadi büyümeye odaklanmıştır ve sanayi toplumunun sahip olduğundan çok daha fazla yatırım kabiliyetine sahiptir.

Touraine'in sanayi sonrası toplum tezine göre 1970'lerden itibaren sanayi toplumunun yerini bilgi ve teknolojinin önemli hale geldiği sanayi sonrası bir toplum almaya başlamıştır. Sanayi sonrası toplumun en önemli özelliği bilgi teknolojisi kullanımının sağladığı denetim gücüdür.

The Return of the Actor çalışmasında toplumsal hayatın merkezinde üç unsurun yer aldığını belirtir.
  • Örgütlenmiş uygulamaların birbirinden uzaklaşması ve bir bilinç olarak özne,
  • Merkezi toplumsal çatışmaların konusu olan bilişsel, iktisadi ve etik kültürel modeller (tarihsellik)
  • Bu kültürel modellere toplumsal bir biçim vermek için birbirleri ile mücadele eden toplumsal gruplar olarak toplumsal hareketlerdir.
Touraine'e göre modern toplumların en temel sorunu toplumsal birlik ve dayanışma içinde kültürel çeşitliliğin nasıl sürdürülebileceği sorunudur. 

Kolektivizm  terimi en yaygın kullanımıyla, üretim ve dağıtım araçlarının komünal (ortak) ya da devlet mülkiyetinde olmasını teşvik eden siyasal ya da sosyo-ekonomik kuram ve uygulamaları anlatır.

En temelde modernlik, "Akıl ile Özne, akılcılaşma ile ferdiyet kazanma, Rönesans'ın ruhu ile Reformasyon'un ruhu ve bilim ile özgürlük arasındaki gergin bir ilişkidir."

Kültürel Demokrasinin Amaçları
  • Ekonominin üzerindeki toplumsal ve siyasal kontrolü azaltmak
  • Herkese eşit toplumsal ve kültürel hak garanti etmek
  • Üretim ve yönetim sistemlerinin teknik akıcılığına sahip tüketicilerin sağlık, eğitim, bilişim alanlarındaki taleplerini dikkate almak
Touraine'in nazarında, demokrasi fikrinde hiçbir ilke devlet gücünün temel haklara saygı talebi tarafından sınırlanmasından daha merkezi bir öneme sahip değildir. 

Totoliteryenlik Kavramı: Halkın bütünüyle ya da hemen neredeyse  bütünüyle devlet tarafından tahakküm altına alındığı bir atıfta bulunur.

Otoriteryenlik Kavramı: Bireylere yada gruplara karşı keyfi uygulamalara yönelebilen bir siyasal yetki biçimine atıfta bulunur.

Touraine'nin 1970'lerden itibaren sanayi toplumunun yerine bıraktığı toplum programlanmış toplumdur.

Touraine toplumsal değişim süreçlerine aktif olarak katılacak bir eylemci sosyoloji önerir.
Touraine göre, özne, özgürlük demektir.

Touraine Demokrasi ile ilgili şunları söyler:
  • Demokrasi bir dizi kuramsal garanti ya da menfi özgürlükler değildir. 
  • Demokrasi özne siyasetidir; öznenin var olabilmesinin ön şartıdır. 
  • Demokrasinin büyük görevi kitle  kültürü için de çeşitlilik üretmektedir.
En temelde öznelerin, kendi kültürleri ve özgürlükleri bağlamında sistemlerin mütehakkim mantığına karşı yürüttükleri savaş  ya da özne siyaseti, demokrasinin var olabilmesinin koşullarını yaratma ve sürdürme siyasetidir.
 
Touraine göre özgürlük arzusu bireyliği, kültürel kimlik özelciliği (particularism) ve akıl ise evrenselliği temsil eder.

Touraine göre demokrasinin boyutları: Temel Haklara Saygı, Vatandaşlık, Siyasal liderlerin temsil edilebilirliği,

Toplumla İlgili Hareketler: Toplumsal, siyasal veya kültürel bakımdan müspet amaçlara sahip olan ve ahlaki bir çağrıyı toplumsal olarak tanımlanmış bir toplumsal aktör ile diğeri arasındaki açık bir çatışma ile birleştiren hareketlerdir.

Tarihsel Hareketler: Egemen sınıfa değil, seçkin bir gruba meydan okuyan ve halkı devlete karşı harekete geçirmeye çalışan hareketlerdir.

1973 tarihli bir çalışmasında, kendi tabiriyle "toplum sosyolojisi yerine aktörler sosyolojisini"  koyacak ve böylece sosyolojide mevcut olan nesnel-öznel ya da sistem-eylem kuramları şeklindeki yanlış bölünmeyi aşacak yeni bir kuram geliştirmeye çalışır.

İktisadi bir doktrin olarak liberalizm serbest ticari ve ekonomide bireysel girişimcilikte devlet müdahelesinin olmaması gerektiği anlamına gelen laissez-faire (bırakınız yapsınlar) düşüncesini savunur. Kültürel bir doktrin olarak liberalizm hoşgörüyü ve akılcılığın çeşitli oluşunu savunur. 

Cemaatçilik klasik liberalizm ile kolektivizm arasında bir orta yol bulmaya çalışan bir toplumsal kuramdır. Cemaatçiler hem klasik liberalizmin aşırı bireyciliğine hem de kolektivizmin aşırı toplumculuğuna karşı çıkarlar.

Touraine temel bölünmenin ve çatışmanın artık üretim araçlarının mülkiyeti ve denetiminden kaynaklanmadığını, aksine bilgiye erişme ve kullanma gücünden kaynaklandığını savunur.

Modernleşmeyi çok genel hatları ile tarım toplumundan sanayi toplumuna geçiş olarak ifade etmiştir.

Taouraine sosyologların toplumsal değişim hareketlerini, onların içinde doğrudan yer alarak inceledikleri "sosyolojik müdahalecilik" yöntemini önerir.

Touraine göre  Rönesans'tan Fransız Devrimi ve büyük ölçekli sanayileşmeye kadar olan dönem klasik modernliğin aşamasıdır.

20.yüzyılın faşist ve sosyalist rejimleri totoliteryen rejimlerin örneklerini teşkil ederler.