Aile, Ataerkillik ve Toplumsal Cinsiyet

FELSEFE Ders Notları
Sosyal Bilimlerde Temel Kavramlar



Aile : Birbirlerine doğrudan akrabalık bağlarıyla bağlı olan, erişkin üyelerin çocuklara bakma sorumluluğunu üstlendiği bir insan topluluğudur. Ailenin birincil işlevi biyolojik ve kültürel yeniden üretimdir. Çocukların dünyaya getirilmesi veya büyütülmesidir. Çocukların toplumsallaşmasının temel kurumu çoğu toplumda ailedir.

Örüntü : Fransızca patron kelimesinden gelen örüntü (pattern), meydana gelen olaylar yada nesnelere ilişkin belirli bir ilişki modeline işaret eder. Olay yada nesneler öngörülebilir şekilde tekrarlanırlar.

Toplumsallaşma : Bireyin topluluğun değerlerini ve normlarını öğrenme ve içselleştirme sürecidir.

Hane Halkı : Asıl olarak mekansal birlikteliği vurgular. Aynı kazandan yemek yemek de denilen bu ilişki, aralarında akrabalık bağı olmadığı halde aynı evde yaşayan kişilere denir.

Makro Yaklaşımlar  
İşlevselci Yaklaşım : En yaygın olanıdır. Temsilcisi Talcoot Parsons dur. Ailenin iki işlevi olduğunu söyler.
  1. Toplumsallaşma 
  2. Kişiliğin dengelenmesi
Her toplumsal kurum belirli işlevleri yerine getirmek üzere varlığını sürdürür. Aileyi bir bütün olarak ele alır. Çatışmayı değil uzlaşmayı, değişimi değil sürekliliği , anlamaya çalışır.

Çatışmacı Yaklaşım : Aile kurumu, özel mülkiyetin ortaya çıkmasıyla birlikte mirasın güvenceye alınması amacıyla oluşmuştur. 

Feminist Yaklaşım : Aileyi toplum olarak değil, aile içindeki ilişkiler ve eşitsizlikler açısından ele alır.. Toplum ve ailedeki değişimleri karşılıklı değişim olarak görür. 

Farklı Aile Biçimleri
Modern toplumlarda en sık rastlanan aile biçimi Çekirdek ailedir. Yani Birbiriyle evlilik bağıyla bağlı iki yetişkin ile çocuklardan oluşan aile tipidir. Geniş aile ise ikiden fazla kuşağın oluşturduğu aile tipidir.

Cinsiyete Dayalı İş Bölümü: Bütün toplumların ortak özelliğidir. Yani kadınlar ev işlerini yapar, çocuklara bakar. Ev dışında ücretli çalışıyor bile olsalar, asli işleri her zaman evle ilgili olanlardır. Erkekler ise asıl olarak ailenin geçimini sağlamakla yükümlüdür. 

Kadının Görünmeyen Emeği :  
  • Kadınların ev içinde harcadıkları ve karşılığında herhangi bir ücret almadıkları için çalışma sayılmayan emeğe işaret etmek üzere kullanılan terimdir.
  • Kadınların birinci çalışma alanları evdir. Yapıldığında değil yapılmadığında fark edilir Bu bakımdan görünmeyen emektir. İşgücü piyasasında çalışırlar, genellikle kayıt dışı ekonomide büyük ölçüde kadınlar istihdam edilir 
  • Erkeklerin çalışma alanları evin dışıdır. Çalışan insan olarak toplumsal bir statü kazanırlar 
Cinsiyet Kalıbı : Kadınlığın ve Erkekliğin biçimlendirilmesini sağlayan inanç, değer ve tutumlardır.

Ataerkil (Patriarkal) : Erkeklerin egemen, ve ayrıcalıklı oldukları kurumlara ve kadınlara itaatine işaret eder. Geleneksel toplumlarda, Modern Toplumlarda, Kapitalist Toplumlarda, Sanayi sonrası toplumlarda görülür.

Cinsiyet Rolleri ve Cinsiyet Eşitsizliği : Cinsiyet farklılıklarının başında emeğin karşılığı gelir. Yani erkek emeğinin karşılığı olarak maddi bir gelir sağlarken, kadın ise manevi kazanç sağlar. Kadınların işi günlük yapılması gereken işler olduğu için yapıldığı zaman değil yapılmadığı zaman dikkati çeker.her gün tekrarlanan karşılığı olmayan görünmeyen iştir. Diğer bir farklılık işin niteliğidir. Yani, Günlük yemek yapmak temizlik yapmak gibi kadının kendini geliştirmesine katkıda bulunmayan işlerdir. Gelir getiren bir işte çalıştıkları zaman ise, ailenin geçiminden sorumlu olmadıkları için sadece muavin ve müşavir olarak adlandırılırlar. Toplumsal Cinsiyetin oluşmasında, aile beklentileri, konulan isimler, eğitim sistemi, medyadaki rol modelleri etkilidir.

Cinsiyete Dayalı Ayrımcılık : Önyargılar , bir gruba veya düşünceye karşı olumsuz bir değerlendirmedir. Önyargıların davranışa dönüşmesine ayrımcılık denir. Cinsiyetçilik terimi, daha çok kadınlara yönelik cinsiyet ayrımcılığı durumunda kullanılır . Cinsiyet eşitliği demek, kadın ve erkeğin eşit hak ve sorumluluklara sahip olması ve kullanmasıdır.

Kadınlara karşı ayrımcılığın önlenmesi Uluslararası Sözleşmesi (CEDAW) : 
Türkiyenin 1985 yılında imzalayıp 2000 yılında tam taraf olduğu bir sözleşmedir. Sözleşme taraf devletlere kadına yönelik her türlü şiddetin ortadan kaldırılmasına yönelik ödevler sunar.

Kadınlara yönelik şiddetin ortadan kaldırılmasına dair Bildirge :  
Birleşmiş Milletler tarafından 20 aralık 1993 yılında kabul edildi.