Sosyal Dışlanma ve Ayrımcılık

FELSEFE Ders Notları
Sosyal Politika


Sosyal Dışlanma; sivil, siyasi, ekonomik ve sosyal vatandaşlık haklarından mahrum olma ve edilme durumudur.

Lenoir'e göre zihinsel ve fiziksel özürlüler, intihar eğilimliler, hasta-bakıma muhtaç yaşlılar, istismar edilen çocuklar, ilaç bağımlıları, şuçlular, tek ebeveynli aileler, sorunlu aileler, marjinal kişiler, asosyal kişiler ve diğer sosyal uyumsuz kişiler sosyal dışlanmışları oluşturmaktadır.

ABD'de dışlanmış gruplar için sınıfaltı kavramı kullanılmaktadır. Sınıfaltı kavramı yoksulluktan çok tasa dışılık, uyuşturucu kullanımı, evlilik dışı çocuklar, işsizlik ve okul başarısızlığını anlatmaktadır.

ABD'de sosyal dışlanma sorunundan en fazla etkilenenler siyahlar, yasa dışı yolla ülkeye göç eden Orta ve Latin Amerikalılar, Asyalılar ve Güneydoğu Asyalıların büyük bölümü, Kuzey Amerika yerlileridir.

Sosyal Dışlanma Biçimleri 
  • Ekonomik Dışlanma : Temel gereksinimlerini karşılayacak gelirden yoksun olmak 
  • Mekansal Dışlanma : yaşanılan coğrafi mekan ile dışlanma ve Kamu hizmetlerinin niteliği nedeniyle dışlanma 
  • Kültürel Dışlanma : Toplumsal ve kültürel yaşama katılmama demek 
  • Siyasi Dışlanma : vatandaşlık haklarından siyasi ve hukuki olarak kullanamama
Sosyal İçerme Politikaları 
  • Sosyal Dışlanma Sorununu ilk defa resmi bir belge olan Maastricht anlaşmasında dile getirildi.
  • Sosyal Dışlanmanın AB'nin temel hedefi olduğunu söyleyen anlaşma Amsterdam Anlaşmasıdır. 
  • AB'de Sosyal Dışlanma stratejisi ilk olarak 2000 yılında Lizbon Zirvesi ile başlandı 
  • 2000 Yılında Nice Zirvesi ile AB Temel Haklar Şartı kabul edildi.
  • Sosyal dışlanmanın önlenmesine yönelik politikalar arasında en dikkat çeken "Güvenceli asgari gelir veya asgari gelir güvencesidir" 
  • Güvenceli Asgari Gelir uygulanan İtalya da bu görev Belediyelere verilmiştir. 
  • İnsana Yaraşır İş kavramı ilk olarak ILO nun 1997 yılında yapılan 87.uluslararası Çalışma Konferansına sunulan raporda evrensel bir hedef olarak dünyaya duyurulmuştur.
Sosyal Dışlanma ile ilgili çalışma yapan uluslararası örgütler

ILO : Uluslararası Çalışma Örgütü
UNDP : Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı
UNESCO : Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü
WHO : Dünya Sağlık Örgütü
 
Ayrımcılık

Ayrımcılık kavramı ilk kez 1878 yılında Anglo-Sakson hukukunda ve bir mahkeme kararında kullanılmıştır.

Ortaya Çıkış Biçimine Göre Ayrımcılık Türleri :  
  • Doğrudan Ayrımcılık (Açık Ayrımcılık) Kişiye onunla aynı durumda olan başka bir kişiye göre daha az olumlu davranılması.
  • Dolaylı Ayrımcılık (Örtülü Ayrımcılık) Toplumun bir kesimi üzerinde orantısız etkiye sahip olması ile ortaya çıkar. Kadınlardan B ehliyeti istenmesi, Kadınlardan uzun süreli seyahat etme şartı aramak gibi vb…
  • Dolayısıyla Ayrımcılık Kendisi ile ilgili değil ama kendisiyle bağlantılı bir başka kişinin nitelikleri nedeniyle ayrımcılığa uğraması. Beyaz bir kişinin siyah kişiyle evlenmesi veya Müslüman birinin hristiyan biriyle evlenmesi gibi…
  • Olumlu (Pozitif ayrımcılık) Dezavantajı yaratan durumunu göz ardı ederek kişi lehine yapılan davranış.
  • Sistematik Ayrımcılık Güney Afrika da hükümet tarafından ırk ayrımcılığı yapılması.
  • Çoklu Kesişen Ayrımcılık Birden çok ayrımcılığın aynı anda ihlal edilmesi.
  • Ters Yönlü Ayrımcılık Toplumda yer alan grubun karşı kaldığı ayrımcılık türüdür.
  • Çalışma Yaşamında Ayrımcılık Verimliliği eşit olan kişilere sadece belli bir gruba ait olduklarından eşit davranılmamasıdır…Irk, Renk, Soy, Ulusal veya etnik Köken  vb…
  • Özürlü (Engelli) Ayrımcılık Dolaylı olarak Sosyal eşitsizlikten dolayı ortaya çıkan ayrımcılık…Doğrudan olarak Özürlü olmayandan daha az ilgi görmesidir.
  • Yaş Ayrımcılığı Eurolink tarafından tanımlanmıştır. 
Ayrımcılık Yasağı İle İlgili Önemli Düzenlemeler 

ILO  
  • Eşitlik ve Ayrımcılık konusunda (Versailles Barış anlaşması) 
  • Philadelphia Bildirgesi
  • Temel Haklar ve ilkeler Bildirgesi 
  • İstihdam ve Meslek Alanında ayrımcılık Sözleşmesi 
AB
  • Ayrımcılık yasağı ile ilgili düzenleme Roma anlaşması 
  • Amsterdam anlaşması ile düzenleme genişletildi. 
  • Avrupa Topluluğu anlaşması ile ilk defa ırk ve kökene bakılmaksızın eşit muamele kabul edilmiştir. 
Türkiye de Ayrımcılık Yasağı ile İlgili Düzenlemeler

Çalışma yaşamında eşitlik ve ayrımcılık yasağı 4857 sayılı Kanunda doğrudan ve dolaylı ayrımcılık kavramları ilk defa mevzuata girmiştir.